olup Acemistan’a kaçan Şehzade Bayazıd için Acemistan’a elçilikle giderek Şehzade Bayazıd’ı çocuklarıyla birlikte alıp Sivas Kalesi’nde boğarak şehit etmiş ve Paşa Kalesi yakınında gömmüştür. Ziyaret ettim.
İskender Paşa: Bostancıbaşılıktan Anadolu valisi oldu. Çerkez’dir.
Oradan Diyarıbekir’de 15 yıl valilik etti. Orada merhum oldu.
Temerrüd 100 Ali Paşa: Bosnalıdır.
Kara Mustafa Paşa: Has odadan çıkmıştır.
Hızır Paşa: Hızır gibi Şam ve Bağdat’ı dolaşmış, haremden çıkmış, ağırbaşlı, kanaatkâr, bekâr bir adamdı.
Kara Murad Paşa.
Sofu Ali Paşa: Haremden çıkıp Mısır valisi iken derdinden kahr ile Kahire’de merhum oldu.
Hüsrev Paşa.
Muzaffer Paşa.
Gazanfer Paşa.
Güllabî Paşa: Derviş adam olmakla emeklilik isteyip daima babamla arkadaşlık ederdi. Evliya derecesinde iyi huylu, tatlı sözlü bir ihtiyardı.
Mehmed Han Paşa: Dulkadiroğullarındandır. Şah İsmail’e gitmiş, sonra pişman olarak yine Osmanlı hanedanına gelip Rumeli ve Anadolu’da büyük sancaklara hâkim olmuştur. Unvanı “cenab” olarak anılarak adı yüceltilirdi.
Süleyman Han’ın Kaptanları
Önce Kaptan Sinan Paşa: Haremden yetişmişti. Gayet kıyıcı idi.
Kaptan Hayreddin Paşa: Vardar Ilıcası’ndandır.101 Bütün ataları oradadır ama kendisi Midilli adasında doğup namlı bir levend bahadır oldu. Cezayir’de nice sancaklara vali olup 940 yılında (= 23 Temmuz 1533-12 Temmuz 1534) derya kaptanlığı ihsan olundu. Akdeniz’de 3000 tane gemi batırıp nice kere tutsak olarak nice kaleler fethettiği “Fütühatı Hayreddin Paşa” adlı eserde tafsil ile meşhurdur. Nihayet İstanbul’da merhum olup Beşiktaş’ta deniz kıyısında kara kaptanı olup o limanda kıyamet gününe kadar demir atmış olarak yatar. 970 (31 Ağustos 1562-20 Ağustos 1563)’te ölmüştür.
Salih Paşa: Kazdağlıdır. Bu da Cezayir paşası olup Adalar’ın paşası oldu.
Turgut Paşa: Cezayir paşası iken Malta Kalesi kuşatmasında top atarken topun parçalanmasıyla şehit oldu. Malta’nın fethi de kısmet olmayıp fethedilmeden dönüldü.
Mehmed Paşa.
Hayreddin Paşa: Cezayir paşası olup Okyanus’a velvele saldı. İngiltere adalarını harap etti.
Süleyman Han Zamanındaki Defterdar ve Nişancılar
Önce Defterdar İskender Çelebi.
Haydar Çelebi: Geliboluludur.
Lütfi Bey: Haremden çıkmıştır.
Ebülfazl Efendi: Bitlisli Molla İdris’in oğludur.
Abdi Çelebi: Çivioğlu’nun oğludur.
Mustafa Çelebi: İnmeli iken yine divana gelirdi. Çünkü kalemce zamanının tek adamıydı.
Mehmed Çelebi: “Eğri Abdioğlu” derlerdi.
İbrahim Çelebi: Başdefterdardı.
Hasan Çelebi: Defterdarlıktan azledilip çeşnigirbaşılık verildi.
Murad Çelebi: Kilidülbahir Hisarı’ndandır.
Celaloğlu 102 Mustafa Çelebi: Şiirlerinde vesair teliflerinde “Neş’eti” mahlasını kullanırdı. Tosya’da Celal adlı bir kadının oğludur. Defterdardı. “Tabakatü’l Memalik” adlı tarihle “Kanunname” bunundur.
Ramazanoğlu Mehmed Çelebi: Nişancı idi. Muhtasar bir tarihi vardır.
Süleyman Han Zamanındaki Beyler
Önce Küçük Balı Bey: Büyükvezir Yahya Paşa’nın oğludur.
Hüsrev Bey: Sultan Bayazıd’ın kızının oğludur. 33 yıl Bosna hâkimi olup saray şehri içinde bir cami, han, hamam, imaret, medrese ve sübyan mektebi yaptırıp nice bin fütuhatı olmuştur.
Kara Osmanşah Bey: Kara Mustafa Bey’in oğludur. Süleyman Han’ın kız kardeşinden doğmuştur. Tırhala’da bir garip camisi, medrese ve imaretleri vardır.
Malkoçoğlu 103 Ali Bey: Pojega beyi iken Hırvatistan’a dehşet saçmıştır. Bunharoğlu Celaloğlu’nun çıraklarından olduğu için defterdar oldu.
Çerkez Kasım Bey: Haremden yetişip Nablus hâkimi oldu. Çölde Araplar silahla gezemez oldular.
Kurd Bey: Eski İkinci Vezir Deli Hüsrev Paşa’nın oğludur.
Canbulad Bey: Kürt kabilesinden tanınmış bir beydi.
Hüseyin Bey: Kürt Ceziresi104 beyi idi. Elkabında “cenab” yazılırdı.
Süleyman Han’ın Ünlü Bilginlerinin Bazıları
Önce Molla Hayreddin Efendi: Evvelce hocaları idi.
Kastamonulu Seyid Çelebi: Bilginler arasında ün kazanmış ve şeyhülislam olmuştur.Kadirî Çelebi.
Şeyh Mehmed Efendi: “Çivioğlu” demekle tanınmıştır.
Kutbeddinoğlu Şeyh Mehmed: Anadolu kazaskeri idi.
Adil Paşa Oğlu Mehmed: Tarih ilminde yetişkindi. Farsça şiirleri çoktur.
Abdülfettah Oğlu Ahmed Adil Paşa: Konuşması tatlı adamdı.
İran’da Berda’a adlı şehirdendir.
Tunusu Şeyh Mehmed: Hafızdır. Kur’anı on türlü okurdu. Çok tanınmıştır.
Erdebilli Zahireddin: Tebriz’den Anadolu’ya gelip Mısır’da Hain Ahmed Paşa ile asıldı. Kemalpaşaoğlu’nun çıraklarındandır.
Molla Yakub: 929 (= 20 Kasım 1522-9 Kasım 1523)da Manisa’da müderrisken öldü. “Eçe Halife” demekle tanınmış üstün bir bilgindi.
Şeyhülislam Alaaddin Cemali: Selim Han zamanında dahi şeyhülislamdı. Bilgin, olgun ve faziletli muhterem birisiydi. Elli akça terakki ile emekli oldu.
Şeyhülislam Kemalpaşaoğlu Ahmed Efendi: Yavuz Selim çağında, önce, Mısır fethinde kazasker kaldı. Eserleri pek çoktur. “Müfti’s Sakaleyn”105 diye ad almıştır. Zamanının tek adamı, cifir ilminde106 de devrinin tek kişisiydi.
Şeyhülislam Ebussuud Efendi: Bunun vasıfları toplansa büyük bir kitap olur. Bin cilt kadar eseri ve risalesi107 vardır. Bilginler arasında çok itibarlı bir tefsiri vardır.
Araboğlu Muhiddin: Ebussuud Efendi’nin cezalandırdığı Araboğlu’dur ki Mısır’a giderken Akdeniz’de batmıştır.
Salih Oğlu Ali: Hümyunname müellifidir. Bursa’da gömüldü.
Sultan Süleyman’ın Kanunnamesi
Yukarda yazılan vezirler, beylerbeyleri, beyler, defterdarlar,